آثار ازدواج زنان ایرانی با اتباع افغانی

بسمه تعالی

 

 

دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

                                                دانشکده حقوق

 

  سال تحصیلی:

91 – 90

درس تجارت بین الملل

استاد:دکتر علیرضا حسنی

موضوع:

آثار ازدواج زنان ایرانی با اتباع افغانی

 نگارش:

شهرام فارغی

 

 

 

 

 

آثار ازدواج زنان ایرانی با اتباع افغانی

 

چکیده:

       پژوهش حاضر می کوشد که تبعات و پیامدهای ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانی را بعنوان یک موضوع مطرح در جامعه عنوان نماید. چرا که بسیاری از این ازدواجها غیر قانونی و بصورت شرعی بوده و همچنین علاوه بر مشکلات و ناهنجاریهای ناشی از این ازدواجها اغلب فرزندان حاصله به شدت در معرض آسیبهای اجتماعی قرار دارند. امروزه کشور ما مواجه با ازدواجهایی است که نه میتواند آنها را ابطال کند و نه اعلام اعتبار آنها را فعلا به صلاح و مصلحت جامعه خویش میداند و هیچ موسسه یا مرجعی قادر به استیفای حقوق زنان ایرانی نیست.

 

کلید واژه ها:

ازدواج- اتباع- امنیت- تابعیت- مردان افغانی- زنان ایرانی- افغانستان- بیگانگان

 

مقدمه:

در 155 سال پیش در تقویم تاریخ ایران زمین،یادآور دوره ای از ضعف و ناتوانی است،دوره ای که با امضاء معاهده صلح پاریس در 4مارس 1857 برای همیشه در تاریخ ایران ماندگار شد.معاهده صلح پاریس سبب شد تا سرزمین افغانستان برای همیشه از قلمرو سیاسی ایران جدا گردد.

اما پی ریزی ساختار استعماری در جهان از قرن 15 میلادی سبب شد.که در مقاطعی ساختارهای سیاسی به چالش افتد و نقش استعمار پررنگ شود.انگلیس برای حفظ منافع سرشار خود در هند نیازمند به تسلط بر سد دفاعی طبیعی افغانستان بود.اما ایران هم در پی حفظ تمامیت قلمرو خود بود.از سوی دیگر در افغانستان دو نیروی مخالف هم بر سر کار بودند:در هرات خاندان دوانی که علی رغم آگاهی از تعلق افغانستان به ایران خواستار حکومت بر این ناحیه بودند،در کابل هم خاندان بارکزایی که هواخواه ایران بودند حکومت می کردند.در نتیجه تمایلات مرکز گرایانه و مرکز گریز در افغانستان و تلاش ایران برای سرکوب تمایلات مرکز گریز و تحرکات روس ها در این باب و امکان استقرار قدرت ایرانی متمایل به سیاست های روسیه در افغانستان،انگلیس را واداشت برای حفظ هندوستان شرایط جدای افغانستان از ایران را فراهم کرد و با معاهده صلح پاریس که مذاکراتی بین نماینده ایران و سفیر انگلیس در پاریس با وساطت دولت فرانسه بود،خواست خود جامه عمل پوشاند.

با انقلاب اسلامی ساختار سیاسی افغانستان تغییر کرد و حتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به افغانستان حمله کرد و مردم افغانستان مجبور شدند از کشور خود مهاجرت کنند لذا از آن تاریخ افغانستان دچار جنگ های داخلی و خارجی شد و در اثر این جنگ ها مهاجرت مردم افغانستان به کشورهای دیگر منجمله ایران اتفاق افتاد.لذا مهاجرین افغانی در ایران دیگر نتوانستند به افغانستان بازگردند و تعدادی از مهاجران افغان با زنان ایرانی ازدواج کرده و خانواده برای خود تشکیل دادند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی کشورمان محل أمنی جهت مسلمانان جهان گردید که در این ارتباط جنگ خانمان سوز در افغانستان و رژیم طالبان از سوی دیگر باعث گردید که سیل عظیمی از مسلمانان این کشور به سوی ایران مهاجرت نموده اند و در ایران اسکان داده شده اند و پس از گذشت سالیان متمادی ازدواج بی رویه و غیر قانونی اتباع افغانستان با زنان ایران و بی هویت بودن فرزندان مولود از این گونه ازدواج ها از جمله مشکلات این ازدواج ها می باشد که نه تنها زنان مارا درگیر مسائل حقوقی بسیاری نموده است بلکه برای کشور به عنوان یک معضل مطرح گردیده است که ارگان ها و نهاد های بسیاری و حتی وزارتخانه های کشورمان از جمله وزارت امور خارجه و کشور را درگیر این معضل نموده است.

ماده 1060 ق.م ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی را در مواردی هم که مانع قانونی ندارد موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت نموده است.

ماده 17 قانون ازدواج،ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی در مواردی هم که مانع قانونی ندارد موکول به اجازه مخصوص بوده و دولت باید رد هر نقطه مرجعی را برای دادن اجازه معیین نماید،هر خارجی که بدون اجازه مذکور در فوق با زن ایرانی ازدواج نماید به حبس تعزیری از یک سال تا سه سال محکوم خواهد شد.

 

تبعات و پیامدهای سیاسی و امنیتی ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانی را شاید بدلیل مطرح شدن این موضوع در چند سال اخیر به عنوان یک موضوع مطرح در جامعه و کاربردی بودن آن بتوان عنوان نمود.زیرا بسیاری از عناوین تحقیق ها تکرار مکررات است که بارها و بارها توسط دیگران مطرح شده است به امید آن که بتوان در راستای خدمت به این قشر جامعه که هم اکنون درگیر این مسئله می باشند گامی مثبت برداشته و این معضل را به گونه ای شایسته مورد تجزیه و تحلیل قرار داده .البته اکثر ازدواج های که بین اتباع افغانی با ایرانیان صورت گرفته است از نوع ازدواج های غیر قانونی بوده و فقط به صورت شرعی می باشد،در صورتی که بایستی از مراجع ذیصلاح در اداره کل اتباع خارجه نیروی انتظامی و اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور مجوز ثبت قانونی ازدواج اخذ می نمودند،که متأسفانه طبق آمار غیر رسمی حدود سی هزار از زنان ایرانی مزدوج با اتباع افغانی در حال حاضربلاتکلیف می باشند.

تعریف مفاهیم:

 

1-          مفهوم ازدواج

نکاح در قانون مدنی ایران و بسیاری از کشورها از جمله قانون مدنی فرانسه تعریف نشده است.گرچه ممکن است تصور شود بداهت امر،مقنن را از تعریف بی نیاز کرده است ولی شاید متنوع بودن آثار و نتایج نکاح و روشن نبودن ارکان و عناصر اصلی آن،مقنن را از تعریف این تأسیس حقوقی مهم منصرف کرده باشد.

با این وجود بعضی از کشورهای اسلامی ازدواج را تعریف کرده اند[1].نکاح در لغت به معنی(پیوستن)است و دراصطلاح حقوقی می توان آن را چنین تعریف کرد«نکاح قراردادی است که به موجب آن زن ومرد در زندگی با یکدیگر شریک ومتحد شده،خانواده ای تشکیل می دهند»[2]. اختلاف جنسی زن وشوهر مقتضای ذات نکاح است و شرایط برخلاف آن نه تنها نامشروع و نارواست،عقد را نیز باطل می کند.(بند1 ماده232 ق.م ایران)

 

2-  بیگانه:

وا‍ژه بیگانه به افرادی اطلاق می شود که تعهد تابعیت کشور محل اقامت را نپذیرفته اند.اعم ازاین که تابعیت کشوری دیگر را پذیرفته باشند یا خیر.در ایران بیگانه به کسی می گویند که دارای تابعیت ایرانی نمی باشند.

واژه بیگانه در برابر واژه خودی و هموطن قرار دارد.لذا هموطن به همه افرادی گفته می شود که دارای تابعیت ایرانی باشند،اعم از این که دارای اعتقاد اسلامی باشند یا عقیده دیگری.

روابط حقوقی اشخاص بیگانه در ایران دارای صور گوناگون در سطوح مختلف است که برجسته ترین این رابطه ها را روابط آنان با دولت تشکیل می دهد.این قسم رابطه ها دارای جنبه اداری و رسمی یعنی رابطه های است.

 

3- امنیت:

 

از مهمترین و حیاطی ترین اهداف و منابع یک کشور تأمین  و تحفظ امنیت ملی است حفظ امنیت عمومی همگام با برنامه های توسعه می باشد زیرا افراد جوامع مختلف سعی دارند ضمن برخورداری از یک زندگی سالم و متبوع از آن چه که باعث بهبود وضع زندگی آن ها می شود و آسایش و آرامش همه جانبه آن ها را تأمین می کند امنیت نیز بهره مند گردد یکی از انگیزه های ثابت و مستمر در وجود انسان که از آغاز خلقت تا کنون با جوهر وجود او پیوند مستحکم داشته و دارند امنیت و جستجوی آن است.

اگر امنیت را نیاز اول انسان ها بشماریم هدف نخستین امنیت،رفع نیازها و برآوردن آرزوهای مردم است،مشارکت فعال و دارای انگیزه ی معدوم یکی از شروط مقدم برای حفظ امنیت و جامعه است.

مشارکت مردم در امنیت بدین معنا است که جوامع مختلف هویت خود را حفظ کنند، از اشکال اندیشه و عملی که ویژه خود آن هاست نیرو بگیرند و هدف های برای خود تعیین کنند که با این ارزش ها و همچنین نیازها و منافعشان هماهنگی باشد امنیت در زندگی فردی و حیات جمعی برای فرد و جامعه سیاسی مقوله ای پایه ای می باشد که امـور و مقولات دیگر متعاقب آن قرار می گیرند بنابراین بدیعی است که برخـی امنیت ملی را پیش شرط تأمین سـایر اهداف ملی بدانند.

 

4- سکونت مشترک:

با وجود شمار بسیاری از ازدواج های غیر رسمی افغانی ها با زنان ایرانی و نداشتن مدارک کافی ,برای ثبت ازدواج و فاقد بودن پروانه اقامت باز می بینیم که از دورترین نقاط کشور خبر این ازدواج ها به گوشمان می رسد[3].

به دنبال آن سکونت این افراد در جای جای میهن عنوان می گردد.مهاجرین در هر نقطه ای از ایران که بخواهند آزادانه سکونت می کنند که عواقب سیاسی و اجتماعی و امنیتی در پی دارد.باید در قانون برای افراد مجاز نیز مکان سکونت و اقامت و تردد مشخص تعیین شود.و مسولان اماکن عمومی و صاحبان و متصرفان اماکن شخصی موظف باشند از واگذاری(اجاره یا رهن)ملک خود به اتباع خارجی بدون مدرک اقامت خودداری کنند و در صورت تخلف و اثبات آن جریمه ای به نفع دولت در نظر گرفته شود.

همین طور بنگاه های معاملات ملکی از تنظیم هرگونه قرارداد و قولنامه بین اتباع ایرانی و خارجی بدون مدارک اقامت خودداری کنند و در صورت مشاهده و اثبات تخلف جواز کسب آن ها به مدت سه ماه لغو شود و به جریمه نقدی برابر وجه اجاره به نفع دولت مجازات شوند[4].

آئین نامه تعیین تکلیف ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی ساکن ایران(1379)هیئت وزیران ماده 7 بند 7 اعلام می دارد:

تعهد محضری از طرف زوج مبنی برقبول کلیه مخارج و نفقه زوج و اولاد و نیز تفویض اختیار حق طلاق به زوجه در صورت ترک انفاق و یا مفقودالاثر بودن زوج بیش از 6 ماه که این ماده در ارتباط با مدارک لازم برای صدور دفترچه ازدواج می باشد و قانونی و رسمی کردن این ازدواج های غیر قانونی می باشد.حال با توجه به این که اکثر این ازدواج ها هنوز هم جنبه شرعی و غیر قانونی دارد لذا ضمانت اجرایی هم برای حفظ حقوق زن ایرانی در صورت عدم تهیه مسکن مشترک و یا مسکن مناسب و تمامی مواردی که در قانون مدنی در این رابطه وضع شده است وجود ندارد و از همه مهمتر بسیاری از این مردان بعد از تغییر رژیم افغانستان و سرنگونی طالبان به افغانستان مراجعت نموده و دیگر بازنگشتند.

وجود سکونت مشترک که اولین و اساسی ترین شرط برقراری روابط غیر مالی زن و شوهر است خدشه دار می گردد بدون این که اقدامی قانونی در این مورد برای زنان ایرانی که با مردان افغانی،بدون اطلاع از مسائل حقوقی و پیامدها و معضلات آن ازدواج نمودند بتوان نمود.

 

5- حسن معاشرت:

حسن معاشرت یکی از تکالیف مشترک زن و شوهر است ماده 1103 ق.م در این زمینه می گوید زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند بطور کلی می توان گفت حسن معاشرت ایجاب می کند که زن وشوهر با خشرویی و مسالمت و صمیمیت با هم زندگی کنند و از مجادله و ناسزاگویی و اهانت به یکدیگر بپذیرند.

طبق گزارشات واصله به نیروی انتظامی در برخی موارد بانوان ایرانی پس از ازدواج و انتقال به افغانستان مورد سوءاستفاده قرار گرفته و آنان وادار به انجام اعمال نامشروع می شوند و پس از فوت همسر یا طلاق عملاً تا مرحله فحشا پیش می روند.

تضاد مذهبی و عقیدتی میان همسر ایرانی و همسر و بستگان همسر پس از ورود به افغانستان به ویژه ازدواج شیعه و سنی در بعضی موارد منجر به وقوع حوادث ناگوار از قبیل قتل و یا ضرب و جرح شدید بانوان ایرانی توسط آنان شده است.

در مواردی که همسر اینان فوت یا متارکه نموده اند خواستار بازگشت به ایران به همراه فرزندان خود می شوند و اغلب موارد در این امر با مخالفت خانواده همسر روبه رو می گردند.

بررسی پرونده های موجود ذر نیروی انتظامی بیانگر این مطلب است که نتنها در افغانستان زنان ایرانی در بسیاری از موارد مورد سوء معاشرت قرار گرفته اند بلکه در ایران هم موارد بسیاری از سوء معاشرت ها دیده شده است که متاسفانه حتی منجر به قتل زنان ایرانی گردیده است اما به لحاظ قانونی نبودن ازدواج و عدم ضمانت اجرایی برای آن همچنین مشاهده موارد دیگری از این سوؤ معاشرت ها هستیم.امید است با حل مسئله ثبت ازدواج و رسمی شدن آن بشود از ضمانت اجراهای قانونی در صورت لزوم به نفع زنان ایرانی استفاده نمود.

5-  معاضدت در تشیید مبانی خانواده و تربیت فرزند:

مطابق ماده 1104 ق.م زوجین بایددر تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود بیکدیگر معاضدت نمایند هدف اصلی ازدواج همکاری در زندگی و اشتراک مساعی زن و شوهر در تأمین سعادت و رفاه خانواده است.تکلیف معاضدت اقتضاء می کند که هیچ یک از زن و شوهر نتواند برای کارهایی که در مقام ایفاء وظیفه انجام داده است،مطالبه مزد کند[5].

با توجه به این که این گونه ازدواج های غیر قانونی بخاطر سودجویی و ملاحظات مردان افغانی و سوءاستفاده از موقعیت زنان صورت می پذیرد اکثریت این ازدواج ها دوامی نداشته و به ویژه با تغییر رژیم افغانستان بسیاری از این مردان چون در کشور خود همسر دیگری و خانواده داشته اند مراجعت نموده و زن و فرزندان خود را بدون تکلیف در این جا رها کرده اند و بدون احساس هیچ گونه مسئولیتی بار سنگین زندگی را بردوش زن ایرانی،که اغلب این بانوان از خانواده های بی بضاعت می باشند و از طرف خانواده هم امکان هیچ گونه کمکی به آن ها نمی باشد گذارده اند.عدم آگاهی خانواده های ایرانی،از مسائل حقوقی و فقر فرهنگی باعث شده که دختران خود را حتی در مواردی مجبور به این ازدواج ها نمایند.

6-  وفاداری:

در قانون مدنی هیچ اشاره ای به تکلیف وفاداری زن و شوهر نشده است.ولی باید توجه داشت که سکوت قانونگذار بخاطر بدیهی بودن این تکلیف است.زن وشوهر باید نسبت به یکدیگر وفادار باشند بدین معنی که از برقراری رابط نامشروع با دیگران بپرهیزند[6].

در مورد این مطلب هم باید گفت که مردی که بدون علاقه و فقط به صرف تثبیت موقعیت خود همسر ایرانی برمی گزیند تا چه حد به او وفادار خواهد ماند جای بحث و تردید دارد کما این که قبلاً متذکر شدیم بسیاری از این مردان به کشور افغانستان مراجعت نموده اند بدون این که همسر و فرزندان خود را ببرند و در واقع آن ها را رها کرده اند.

7- ریاست شوهر بر خانواده:

 

در حقوق ایران مانند حقوق بسیاری از کشورها،ریاست خانواده به عهده مرد است.ماده 1105 ق.م که مبتنی بر آیه 34 از سوره نساء و فقه اسلامی است در این زمینه می گویند در روابط زوجین ریاست خانواده از خسایس شوهر است در توجیه این قاعده گفته اند هر اجتماعی را باید رئیسی باشد که کارها را هماهنگ مند و در صورت بروز اختلاف نظر او قاطع باشد خانواده نیز از این قاعده مستثنی نمی تواند باشد اصولاً زن وشوهر باید باصفا و صمیمیت و توافق یکدیگر امور خانواده را اداره کنند[7].

 اگر خانواده رئیس نداشته باشد و زن و مرد در اداره امور آن برابر باشد،ناچار باید برای حل اختلاف خود در هر مورد به دادگاه رجوع کند ریاست خانواده بیشتر یک وظیفه اجتماعی است که برای تأمین سعادت خانواده به مرد محول گردیده و او نمی تواند از آن سوءاستفاده کند و برخلاف عرف و مصلحت خانواده آن را بکار برد.

 

 

7- تعیین مسکن:

به موجب ماده 1114 ق.م «زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید،مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد».س مرد باید اقامتگاه مشترک زوجین را معیین کند و زن اصولاً تابع اراده اوست.منتها اختیار مرد از قواعد مربوط به نظم عمومی نیست.زیرا طرفین می توانند،هنگام عقد یا پس از آن،تعیین محل سکنی را به زن واگذارند[8].

با این که اقامتگاه زن شوهر دار همان اقامتگاه شوهر است و تغییر محل سکونت همیشه سبب تغییر اقامتگاه نیست،قانون مدنی به زن اجازه داده است که در این گونه موارد اقامتگاه علیحده نیز داشته باشد.

با توجه به اینکه افغانستان نیز کشوری اسلامی می باشد مسئله ریاست شوهر برخانواده در حقوق آنان نیز مطرح است.از جمله تهیه مسکن بعنوان رئیس خانواده و تعیین آن از وظایف مرد می باشد،که با توجه به وضعیت زن منزلی مناسب برای او مهیا نماید.

در آئین نامه تعیین تکلیف ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی ساکن ایران (1379) هیئت وزیران ماده 7 بند 7 که در ارتباط با مدارک لازم برای صدور دفترچه ازدواج می باشد اعلام می دارد،تعهد محضری از طرف زوج مبنی بر قبول کلیه مخارج و نفقه زوج و اولاد جزء شروط لازم برای صدور دفترچه ازدواج می باشد.

و این راهکار زمانی مورد استفاده زن ایرانی قرار می گیرد و می تواند از آن بهره مند گردد که ازدواج جنبه رسمی پیدا کند و گرنه ازدواج غیر رسمی شامل آن نمی گردد و مورد حمایت قانونی قرار نمی گیرد کمااینکه بسیاری از مردان افغانی همسر و فرزندان خود را رها نموده اند و به افغانستان بازگشته اند بدون تهیه و تعیین مسکن و امکانات دیگر و بدون این که دیگر مراجعت نمایند.

 

9- شغل زن:

زن پس از قبول ازدواج،آزادی خود را تا حدی از دست می دهد.انجام تکالیف زناشویی مانع از آن است که زن بتواند آزادانه مانند زن بی شوهر به شغل مشروعی اشتغال ورزد مطابق ماده 1117 ق.م شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافع مصالح خانوادگی یا حیثیات زن یا مرد باشد منع کند[9].

این منع قانونی بخاطر وجود ریاست شوهر بر خانواده است که در مورد زنان ایرانی با مردان افغانی ازدواج کرده اند و متابعت آن ها از همسران خود در صورت وجود این مطلب مردان می توانند در این موارد مانع ادامه کار همسر خود باشند البته این در صورتی است که ازدواج قانونی باشد و بتوان از راه قاون این قضیه را دنبال کند.درمورد ازدواج های غیر قانونی ضمانت اجرای وجود ندارد که بتوان به طبع آن مسائل را حل و فصل نماید مطابق ماده 15 قانون حمایت از خانواده مصوب 1353. شوهر در صورتی که بخواهد از شغل زن جلوگیری کند،باید نخستبه عنوان خواهان به دادگاه رجوع نماید و حکم قطعی مبنی بر این که شغل زن با مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن منافات دارد بدست آورد و پس از ارائه چنین حکمی،می تواند از شغل زن جلوگیری کند و کارفرما در اجرای حکم مزبور مکلف است به خدمت زن خاتمه دهد.

 

 

 

10- تمکین زن:

 

از جمله آثار ریاست مرد بر خانواده،تکلیف تمکین برای زن است.تمکین دارای معنی خاص و معنی عام است.

تمکین به معنی خاص آن است که زن نزدیکی جنسی با شوهر را به طور متعارف بپذیرد و جزء در مواردی که مانع موجهی داشته باشد از برقراری رابطه جنسی با او سر باز نزند. البته این وظیفه ویژه زن نیست،شوهر نیز ممکن است در حدود متعارف رابطه جنسی با زن داشته باشد و غیر این صورت برخلاف وظیفه حسن معاشرت رفتار کرده است[10].

اما تمکین به معنی عام آن است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و از او در حدود قانون و عرف اطاعت کند و ریاست شوهر را در خانواده بپذیرد. پس اگر شوهر توقعات نامشروع یا نامتعارفی از زن داشته باشد،زن مکلف به اطاعت از او نیست[11].

در مورد هر دو نوع تمکین یعنی تمکین خاص و عام به علت مسلمان بودن همسر زن ایرانی،شامل این گونه ازدواج ها می گردد.همانطور که قبلاً متذکر شدم ازدواج غیر قانونی جنبه شرعی خود را واجد است لذا حق و تکلیفی که در این رابطه مطرح می باشد را بدنبال خواهد داشت.

عدم تمکین در اصطلاح فقهی و حقوقی نشوز و زنی که از شوهر اطاعت نمی کند ناشزه نامیده می شود[12]. و هرگاه نافرمانی و وظیفه نشناسی از هر دو طرف باشد،آن را شفاف نامیده اند.

 

اما در این مورد چون ازدواج زن ایرانی،مرد افغانی قانونی نمی باشد امکان مراجعه به دادگاه و ضمانت اجرای معمول در قانون در مورد اینان مطرح نمی باشد.

11- نفقه زن:

مطابق ماده 1106 قانون مدنی «در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است».این مزیتی است که قانونگذار ایران برای زن قائل شده است و به موجب آن زن می تواند از شوهر مطالبه نفقه کند و در صورت لزوم از طریق مدنی و کیفری او را برای پرداخت نفقه تحت تعقیب قرار دهد.

در مورد نفقه و الزام آن بعنوان تکلیف مرد برگرفته از فقه اسلامی می باشد لذا در مورد مسلمانان دیگر از جمله افغانیانی که با زنان ایرانی ازدواج نموده اند نیز صادق می باشد و در صورت تمکین زن و مرد ملزم به دادن نفقه که عبارت از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت بطور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و حتی خادم در صورت عادت زن یا احتیاج او می باشند.

در آئین نامه زناشویی بانوان ایرانی،با اتباع بیگانه در بند 7 ماده 7 صدور دفترچه ازدواج تعهد نامه ثبتی از طرف مرد بیگانه مبنی بر این که متعهد شود هزینه و نفقه زن و اولاد و هرگونه حق دیگری که زن نسبت به او پیدا می کند بپردازد. اما با توجه به اینکه ازدواج های غیر قانونی چنین تعهدی را هم در بر ندارد این مردان به راحتی ترک انفاق نموده و حتی همسران و فرزندان خود را رها نموده و به کشور خود مراجعت می نمایند بدون اینکه بتوان در این مورد آن ها را بخاطر این ترک فعل(ترک انفاق) تحت تعقیب قانونی قرار داد و در نهایت مجازات نمود.

 

 

 

12- مهریه:

مهر مالی است که بمناسبت عقد نکاح،مرد ملزم به دادن آن به زن می شود،الزام مربوط به تکلیف مهر ناشی از حکم قانون است و ریشه قراردادی  ندارد و به همین دلیل سکوت دو طرف در عقد و حتی توافق براین که زن مستحق مهر نباشد،نمی تواند تکلیف مرد را در این زمینه از بین ببرد[13].

سهولت تشریفات ازدواج با زن ایرانی و امکان ازدواج شرعی و پایین بودن میزان مهریه در خانواده هایی که فقیر هستند و حتی فروش دختران توسط سرپرست و عدم برخورد قاطع مراجع ایرانی و بسیاری از عوامل دیگر درصد این ازدواج های غیر قانونی را بالا برده است.

مهر یک الزام قانونی را به دنبال دارد در زمانی قابل مطالبه و وصول می باشد که مطابق آئین نامه ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه ماده 7 بند 7 تعهد نامه ثبتی از طرف مرد بیگانه را مبنی بر پرداخت آن گرفته شود.حال ازدواجی که غیر قانونی صورت گرفته است،در نتیجه تعهدی را هم برای مرد بیگانه ایجاد نمی نماید و ضمانت اجرایی هم در پی ندارد. در صورت عدم پرداخت مهر توسط مرد،زن ایرانی چون سند نکاح ندارد و چگونه می تواند برای دریافت مهریه خود اقدام قانونی نماید. علاوه بر این در فرهنگ و عرف و آداب و رسوم ما اصولاً مهر از همسر مطالبه نمی شود مگر مورد طلاق مطرح گردد در مورد ازدواج های غیر قانونی اغلب موارد چون همسر زن ایرانی بدون اطلاع زوجه به افغانستان مراجعت نموده است و یا با اطلاع به قصد انجام کارهای باقی مانده خود و مطرح نمودن این مسئله که پس از اتمام کارهای خود دوباره به ایران باز می گردم،زوجه و فرزندان خود را رها نموده و بدون پرداخت هیچ گونه حق و مهر یا نفقه ای به زن آنان را ترک نموده است.

و زن ایرانی با فرزندان بجا مانده از همسر افغانی بدون سرپرست و بدون هیچ مایملکی،حتی در بسیاری موارد بدون کمترین وجهی که بتوانند حتی چند روز خود را با آن وجه بگذارنند رها نموده اند.در مورد مسئله مهریه هم ضمانت اجرایی برای دریافت آن از همسر افغانی و نهایتاً مجاز است وی در صورت عدم پرداخت آن،با توجه به اینکه به کشور خود مراجعت نموده نمی باشد.

13- جهیزیه:

از نظر حقوقی،آوردن جهیزیه نوعی اباحه تصرف است و هیچ حقی برای شوهر ایجاد نمی کند.بنابراین هرگاه زن بخواهد می تواند جهیزیه را به دیگری انتقال بدهد یا به خانه پدری برگرداند. مطابق ماده 966 قانون مدنی تصرف و مالکیت و سایر حقوق بر اشیاء منقول و غیرمنقول تابع قانون مملکتی خواهد بود که آن اشیاء در آنجا واقع می باشند و موید این مطلب که جهیزیه زن که ممکن است مال منقول و غیرمنقول باشد چون در قانون ایران در مورد تصرف و مالکیت و سایر حقوق بر اشیاء بر آن حاکم می باشد.اما متأسفانه به علت عدم ثبت ازدواج،زنان ایرانی نمی توانند هیچگونه ادعای حقوقی را در صورت بروز اختلاف مطرح نمایند.

14- تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج:

با توجه به اینکه از ازدواج زنان ایرانی با اتباع افغانی،فرزندانی به وجود می آیند،پس ضروری است که پیرامون وضعیت تابعیت این فرزندان نیز مطالبی مطرح شود،زیرا ازدواج زنان ایرانی با افاغنه به دلیل فقدان قانون کامل و روشنی در خصوص تابعیت، ، دچار مشکل می شوند.

دولت های ملی به عنوان مهمترین بازیگر صحنه داخلی و بین المللی با توجه به رشد احزاب و موسسات فرهنگی ،سیاسی و اقتصادی در داخل کشور و سازمان های منطقه ای و بین المللی در صحنه بین المللی که عمدتاً عملکردهای مشابه و موازی دولت دارند،جایگاه گذشته خود را از دست داده است.اما واقعیت این است که نقش دولت ملی در بعضی از امور همانند اعطای تابعیت هنوز کمرنگ نشده است.

گرچه این ازدواج ها از لحاظ شرع ممکن است قابل قبول باشد ولی به دلیل اینکه دور از چشم قانون صورت گرفته فاقد وجاهت قانونی می باشد.غیر قانونی بودن این ازدواج ها،مسایل تابعیتی برای فرزندان آنها به وجود می آورد.

 یعنی فرزند متولد شده،نه می تواند تابعیت مادر ایرانی خود را داشته باشد و نه تابعیت پدر افغانی خود را،لذا به عنوان یک فرد آپاترید و فاقد وجاهت و هویت ملی،عملا حضور فیزیکی دارد.فرد مطروحه گرچه در ایران متولد شده و با فرهنگ و ساختار و هنجارهای فرهنگی ایران رشد می کند ولی به لحاظ قانونی نه ایرانی است و نه افغانی.

این روند زمانی پیچیده تر می شود که فرد مذکور بخواهد تحصیل،ازدواج و صاحب اموال منقول و به خصوص غیر منقول شود.از لحاظ حقوقی،از آن جا که فرد مذکور هویت مشخص ندارد و عملاً و قانوناً درمقابل قانونگذار و مجریان قانون هویت احراز شده ای را دارا نمی باشد،در صورتی که جرم یا جرایمی مرتکب شود از نگاه مجریان قانون قابلیت شناسایی وی بسیار اندک است.

از طرف دیگر به عنوان یک انسان که می بایست از حقوق انسانی و طبیعی برخوردار باشد،به دلیل آپاترید بودن،به راحتی حقوقش توسط دیگران تضییع می گردد و فرد نمی تواند برای احقاق حقوق حقه خود به یک دادگاه صالحه رجوع نماید.

 

قانون ایران تاکید کرده است چنان چه خارجی بودن پدر این افراد محرز گردد،می توانند پس از رسیدن به سن 18 سال تمام و به مدت یکسال دیگر اقامت در ایران، تقاضای خروج از تابعیت نمایند،که این مسئله به دلیل ازدواج غیرقانونی والدین این افراد جای ابهام دارد[14].

با توجه به عدم ثبت ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانی به علت فقدان مدارک کافی ،در این خصوص نیز امکان اثبات تولد فرزندان مذکور در ایران وجود ندارد، لذا در مواردی که اطفال مورد نظر بخواهند در معیت والدینشان به ایران مسافرت کنند ،می توان برای کودک به عنوان همراه گذرنامه افغانی پدر یا برگه موقت ،روادید صادر کرد.

به هر حال به علت عدم ثبت ازدواج و عدم امکان اثبات تولد طفل در ایران، فعلاً هیچگونه راهی برای صدور شناسنامه ایرانی،جهت آنان وجود ندارد.

به نظر می رسد که قانون افغانستان نیز با عقد و ازدواج تابعیت زوج را به زوجه تحمیل نموده و زنان ایرانی را که شوهر افغانی اختیار کرده اند،تبعه خود خواهند شناخت و هم چنین به نظر می رسد که در نظام تابعیت افغانستان نیز مثل ایران تابعیت پدر به عنوان ملاک تعیین تابعیت فرزندان مورد قبول قرار گرفته است.

نتیجه گیری:

مسأله ازدواج با اتباع بیگانه یکی از مباحث عمده مربوط به حقوق بین الملل خصوصی است که در زندگی بین المللی برای افراد و اشخاص رخ می دهد.

امروزه کشور ما نیز یکی از کشورهایی است که تعداد بی شماری از بیگانگان و اتباع خارجه در ایران زندگی می کنند و گروهی اقدام به ازدواج با ایرانیان کرده اند.

در سال های اخیر با توجه به اقدامات بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران در پذیرش آوارگان کشور افغانستان،منابع موثق،آثار ازدواج با اتباع خارجی را در حال رشد اعلام نموده اند.

با توجه به این که این ازدواج ها اغلب در خانواده های کم درآمد و فقیر و همچنین قشر بیسواد جامعه با مردان افغانی صورت گرفته و به دلیل فقر حاکم بر این خانواده ها که فقط برای کم شدن یکی از اعضای خانواده شان به لحاظ فقر اقتصادی،دختران خود را در حقیقت با کمترین مبالغ به مردان افغانی می فروشند،لذا مشکلات این خانواده ها که باعث می شود،دختران آنها تن به ازدواج با افغانی هایی دهند که بدون مجوز قانونی و گذرنامه و پروانه اقامت،وارد کشور شده اند و خود آنها از خانه و کشور آواره شده اند و حتی در مواردی هم که آنها با زنان ایرانی خود عازم افغانستان شده اند،بدلیل محیط نامساعد اجتماعی و بهداشتی،رفاهی و نبود امکانات و سطح پایین فرهنگ آنجا به مشکلات بیشتری گرفتار می شوند.

تردیدی نیست که هر گونه سیاست گذاری در ارتباط با موضوع ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه مستلزم شناخت همه جانبه موضوع و مشکلات احتمالی ناشی از آن از دیدگاههای مختلف است.

در نتیجه امروزه کشور ما مواجه با ازدواج هایی است که می تواند آنها را ابطال کند و نه اعلام اعتبار آنها را فعلاً به صلاح و مصلحت جامعه خویش می داند.لاجرم مراجع ذیربط ترجیح می دهند که در این امر سکوت کنند و نظاره گر وقایع ایجاد شده باشند و هنوز مسئولین ذیربط،دقیقاً نمی دانند که باید جانب کدام سمت و سو را بگیرند.

لذا آگاهی مردم به ویژه زنان از تبعات ازدواج های بدون مجوز در کاهش آن بسیار موثر است.ازدواج با اتباع بیگانه چنانچه غیر قانونی انجام شود،هیچ موسسه یا مرجعی قادر به استیفای حقوق زنان نیست.اما اگر با نظارت و کنترل دولت متبوع صورت بگیرد،دولت ضامن حفظ منافع و حقوق زوجه خواهد بود.

شناخت مشکلات و تبعات سوء ناشی از ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه به خصوص اتباع افغانی لازمه انتخاب راه حل صحیح برای مقابله با آن مشکلات است بررسی دقیق و جامع این مسئله گامی است در جهت شناخت مسایل و مشکلات موجود در جامعه به منظور اتخاذ تدابیر شایسته است.

با بررسی علل و انگیزه های ازدواج اتباع افغانی با زنان ایرانی تمهیدات ومشکلات پدیده آمده ناشی از ازدواج را چند بعد می توان مطرح کرد.

 

الف – سیاسی امنیتی

1-    استفاده سیرویس های اطلاعاتی کشورهای بیگانه از این گونه ازدواج ها جهت رسیدن به مقاصد پلید خود.

2-    عدم رعایت قوانین جاری کشور و ایجاد مشکلات در دستگاههای اجرای.

3-    گسترش فرهنگ بیگانه در داخل کشور.

ب)اجتماعی و فرهنگی

1- ایجاد خلل در فرهنگ اجتماعی و رواج حسن بیگانه پرستی.

2- نامشخص بودن وضعیت هویت فرزندان موارد از اینگونه ازدواج ها.

3- بلاتکلیفی زنان ایرانی و فرزندانشان و متواری شدن همسران آنان به کشور متبوعه خود.

4- عدم تمایل بازگشت زنان ایرانی به کشور شوهران خود افغانستان به لحاظ تضاد فرهنگی و نداشتن امنیت.

ج: حقوقی

1-     آسان بودن شرایط ازدواج در ایران،ازدواج های شرعی.

2-     سواستفاده از ازدواج و رابطه با اعمال خلاف مانند قاچاق مواد مخدر و کالا و ارزو...

3-     برآوردن انگیزه های عاطفی و تشکیل خانواده و ارضای غریزه جنسی.

4-     تخلف محضرها و دفاتر ثبت ازدواج و دادن مجوزهای غیر قانونی ازدواج.

5-     عدم آگاهی خانواده های ایرانی از قوانین ازدواج با اتباع افغانی و عواقب و مشکلات آن.

6-     عدم برخورد قانونی مراجع قضایی با این گونه ازدواج ها.

7-     فقر و عدم بضاعت مالی خانواده های محروم و بی سواد و تعدد فرزندان دختر در این گونه خانواده ها.

د)اقتصادی

1- اشتغال در شغل های انحصاری و حساس و تخلفات اقتصادی.

2- جلوگیری از ایجاد اشتغال نیروهای جوان ایرانی.

پیشنهاد:

به جای اصرار تحمیل یک تابعیت،حتی به قیمت سلب تابعیت ایرانی و ترجیح یک تابعیت بر تابعیت دیگر،می توان مانند بسیاری از کشورها در این مورد،از حساسیت نسبت به لزوم وحدت تابعیت کاسته و عامل اقامتگاه را در نظر گرفت.

به این ترتیب تعارض قوانین کشورها در مورد تابعیت با لزوم اعمال قانون محل اقامت حل خواهد شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[13] .ماده 1087 ق.م.

[14] .صائقی بنقنی، علیرضا ،تابعیت فرزندان حاصل از زنان ایرانی و اتباع بیگانه ، نشریه همبستگی ،11/11/79.
[ دوشنبه بیست و ششم خرداد 1393 ] [ 0:8 ] [ دکتر علیرضا حسنی ]
نظر بدهید 

تفاوت گرایشهای شیمی معدنی .مهندسی شیمی و شیمی کاربردی و شیمی الی و شیمی تجزیه

گاهی برخی از دوستان و یا آشنایان و یا دوستانی که قصد انتخاب واحد کنکور دارند، سوال می پرسند که فرق مهندسی شیمی و رشته شیمی و یا شیمی محض و شیمی کاربردی چیست؟
اگر بخواهم به طور خلاصه به این سوال پاسخ دهم باید بگویم که یک مهندس شیمی فردی است با قابلیت طراحی و کنترل وسایل و تجهیزات صنعتی برای تولید مواد شیمیایی که در عین حال مقداری از علم شیمی، که در طراحی های صنعتی لازم است، می داند.
مهندسی شیمی علم کاربرد ریاضیات، شیمی، فیزیک و اقتصاد در فرآیند تبدیل مواد خام به مواد باارزش‌تر یا سودمندتر است. مهندسی شیمی را می‌توان بطور کلی علم استفاده از موازنه جرم، موازنه انرژی و موازنه اندازه حرکت برای طراحی و کنترل واحدهای فرآیندی شیمیایی از قبیل واحد‌های یک پالایشگاه پتروشیمی، صنایع چوب و کاغذ و غیره در نظر گرفت.
مهندسی شیمی عمدتاً در طراحی و نگهداری فرآیندهای شیمیایی برای تولید انبوه به کار می‌رود. به این بخش از مهندسی شیمی، مهندسی فرآیند گفته می‌شود.
فرآیندهای مجزایی که توسط یک مهندس شیمی به کار گرفته می‌شوند (مانند تقطیر، استخراج و…)، عملیات واحد نام داشته و شامل واکنش شیمیایی، عملیات انتقال جرم، انتقال حرارت و انتقال اندازه حرکت هستند. این فرآیندها برای سنتز شیمیایی یا جداسازی شیمیایی با هم ترکیب می‌شوند.
سه قانون فیزیکی اساسی در مهندسی شیمی، اصل بقای جرم، اصل بقای انرژی و اصل بقای اندازه حرکت هستند. انتقال ماده و انرژی در یک فرآیند شیمیایی با استفاده از موازنه جرم و انرژی برای کل واحد، عملیات واحد یا بخشی از آن ارزیابی می‌شود. مهندسین شیمی اصول ترمودینامیک، سینتیک واکنش و پدیده‌های انتقال را به کار می‌گیرند.
مهندسی شیمی نوین، گستره‌ای فراتر از مهندسی فرآیند را در بر می‌گیرد. هدف اصلی مهندسی شیمی استفاده از دانش شیمی در خلق مواد و محصولات بهتر برای دنیای امروز است. امروزه مهندسین شیمی علاوه بر فرآیندهای تولید مواد اولیه پایه، بلکه در تو سعه و تولید محصولات باارزش و متنوع شرکت دارند. این محصولات شامل مواد ویژه و کارآمد برای صنایعی همچون هوافضا، خودروسازی، پزشکی، صنایع الکترونیک، کاربردهای محیط زیست و صنایع نظامی است. به عنوان مثال‌هایی از این محصولات می‌توان به الیاف، منسوجات و چسب‌های بسیار قوی، مواد زیست‌سازگار و داروهای جدید اشاره کرد. امروزه مهندسی شیمی ارتباطی تنگاتنگ با علوم زیست‌شناسی، مهندسی پزشکی و اغلب شاخه‌های مهندسی دارد.
تاریخ پیدایش دانش شیمی را شاید بتوان با پیدایش انسان بر کره زمین همزمان دانست.
واژه شیمی خود داستان درازی دارد.ریشه این نام در واژه کیمیا است.خاستگاه واژه کیمیا از زبان پارسی باستان است.این واژه و داستان دانش شگفت انگیز آن به همراه دانشش به زبان عربی نوشته شد و اروپاییان با این واژه و دانش از طریق مسلمانان آشنا شدند و این دانش را با نام alchemy شناختند.
 
دانش شیمی در کل به سه گرایش مهندسی شیمی،شیمی کاربردی و شیمی محض تقسیم می شود.
مهندسی شیمی
اوّلین درس در زمینه مهندسی شیمی نخستین بار توسط پروفسور «نورتون» در سال ۱۸۸۱ در دانشگاه MIT و در دانشکده مکانیک تدریس شد. نورتون شیمی صنعتی تدریس می‌کرد. در آن زمان صنایع شیمیایی رو به توسعه گذاشته بودند و لازم بود ساخت و بهره برداری از فرآیندهای شیمیایی توسّط افراد متخصّص صورت گیرد. در آن زمان طرّاحی و نظارت بر ساخت فرآیندهای شیمیایی و صنایع شیمیایی به دو شکل صورت می‌گرفت:
۱) به وسیله شیمی دان‌هایی که از تئوری‌های شیمیایی و علوم آزمایشگاهی آگاهی داشته، ولی اطّلاعات فنّی و تجارب کافی از طراحی صنعتی نداشتند.
۲) به وسیله مهندسان مکانیکی که تجربه طرّاحی صنعتی داشتند، ولی اطّلاعات کافی از فرآیندهای شیمیایی نداشتند.
این موضوع باعث شد که تا مدّتی برای طرّاحی واحدهای شیمیایی از شیمیدانان و مهندسان مکانیک به صورت مشترک استفاده شود. امّا برای هماهنگ کردن کار این دو گروه، به افرادی نیاز بود که هم از فرآیندهای شیمیایی و هم از طرّاحی صنعتی مطّلع باشند و هم تجربه‌های آزمایشگاهی لازم را داشته باشند. از این رو رشته‌ای جدید در دانشگاه‌ها با نام «شیمی صنعتی» یا «صنایع شیمیایی» به وجود آمد. با تئسعه تدریجی صنایع شیکیایی، نیاز به چنین متخصّصانی که هم در زمینه طرّاحی صنعتی و هم در زمینه فرآیندهای شیمیایی تخصص داشتند، بیشتر احساس شد. به این ترتیب، دوره‌هایی با نام «مهندسی شیمی مدرن» در دانشگاه‌ها پایه گذاری شدند. توسعه صنایع شیمیایی باعث شد که دانشگاه‌ها اقدام به تأسیس دانشکده مهندسی شیمی به صورت مجزّا کرده و آن را جدا از رشته‌های شیمی و مکانیک تدریس کنند.
مهندسی شیمی در ایران :
مهندسی شیمی در ایران نخستین بار در «مدرسه صنعتی ایران و آلمان» تدریس شد. این مرکز آموزشی که پس از جنگ جهانی اول به عنوان غرامت جنگی به ایران واگذار شده بود، در هر کدام از رشته‌های مهندسی شیمی، برق و ماشین حدود بیست دانشجو می‌پذیرفت. دانش آموختگان مدرسه صنعتی ایران پس از یک دوره تحصیلی دو ساله «مهندس شیمی» نامیده می‌شدند. امّا در برنامه درسی آنها دروسی چون «شیمی تجزیه» و آزمایشگاه وجود داشت که دروس مربوط به رشته شیمی است. در سال ۱۳۱۳ «دانشگاه تهران» تأسیس شد و رشته مهندسی شیمی یکی از رشته‌های ارائه شده در دانشکده فنّی بود. در این میان، رقابت‌های ناسالم میان دانش آموختگان دانشکده فنّی و مدرسه صنعتی موجب شد تا مدرسه عالی صنعتی منحل شود. در سال ۱۳۳۶ «دانشگاه صنعتی امیرکبیر» (پلی تکنیک تهران) تأسیس شد و در رشته مهندسی شیمی و برای یک دوره چهار ساله به پذیرش دانشجو اقدام کرد. امّا برنامه درسی آن زمان دانشگاه تهران و پلی تکنیک هنوز با برنامه واقعی مهندسی شیمی تفاوت بسیار داشت. درس‌هایی مانند «انتقال حرارت»، «انتقال جرم» و «طراحی رآکتور» در سرفصل دروس گنجانده نشده بودند و از تنها درس‌های ویژه مهندسی شیمی «تقطیر»، «جذب» و «ترمودینامیک» را می‌توان نام برد. پس ازاین دو دانشگاه، «دانشگاه شیراز» و پس از آن در سال ۱۳۴۵ «دانشگاه صنعتی شریف» (صنعتی آریا مهر سابق) این رشته را راه اندازی کردند که برنامه درسی آنها تفاوت چندانی با برنامه درسی که امروز در رشته مهندسی شیمی ارائه می‌شود نداشت. در سال‌های بعد، دوره کارشناسی ارشد و در برخی دانشگاه‌ها دوره دکتری مهندسی شیمی نیز راه اندازی شد.
گرایش‌های مهندسی شیمی
مهندسی فرآیند
مهندسی صنایع پتروشیمی
مهندسی صنایع گاز
مهندسی صنایع پلیمر
مهندسی صنایع غذایی
مهندسی پالایش
مهندسی صنایع شیمیایی معدنی
مهندسی طراحی فرآیندهای صنایع نفت
مهندسی بیوتکنولوژی
شیمی محض
از آنجایی که مبانی نظری شیمی در دانشگاه‌ها در واحدهای درسی شیمی محض تدریس می‌شود دانستن این مبانی علمی و استفاده از آنها برای دروس آزمایشگاهی الزامی است.
جدایی شیمی محض و شیمی کاربردی در مقطع کارشناسی در دانشگاه‌ها به معنای بی‌نیازی دانشجویان شاخه شیمی کاربردی از دانستن برخی دروس شیمی محض نیست و این دروس نیز به دانشجویان گرایش شیمی کاربردی تدریس می‌شود.
بخش های اصلی رشته شیمی محض عبارتند از:
شیمی فیزیک:که پایه و اساس کلیه شاخه های دیگر را تشکیل می دهد، و شامل ویژگی های فیزیکی مواد و ابزار تئوری بررسی آنهاست. این علم که دارای دانشمندان بنامی چون گیبس،هلمهولتز،آرنیوس،نرنست،شرودینگر و ... می باشد و با فیزیک رابطه ای نزدیک دارد.
شیمی آلی:که به مطالعه ترکیبات کربن دار،غیر از ترکیباتی چون دی اکسید کربن می پردازد و به همین دلیل به آن شیمی ترکیبات کربن نیز می گویند.
شیمی معدنی:یکی دیگر از شاخه های علم شیمی است که بطور کلی شامل بررسی،تحلیل و تفسیر نظریه های خواص و واکنش های تمام عناصر و ترکیبات آنها به جز هیدروکربنها و اغلب مشتقات آنهاست.
به عبارت دیگر می توان چنین اظهار نظر کرد که شیمی معدنی کلیه موادی که از جمله ترکیبات کربن نباشند،به استثنای اکسیدهای کربن و دی سولفید کربن را در بر می گیرد.
شیمی تجزیه:به تعیین ترکیبات مواد و اجزای تشکیل دهنده آنها می پردازد و شامل جداسازی،شناسایی و تعیین مقدار نسبی اجزای سازنده یک نمونه از ماده است که شامل دو نوع کمی و کیفی می باشد.
 
شیمی کاربردی
حد فاصل بین شیمی محض و رشته های مهندسی شیمی است که فارغ التحصیلان می توانند در صنایع مختلف شیمیایی مانند چرم،رنگ،پلیمرٍ،صنایع داروسازی و ... مشغول به کار شوند و طبیعی است هر چه علم پیشرفته تر باشد نیاز به این دانشجویان و فارغ التحصیلان بیشتر است.
نقش شیمی کاربردی در دنیای امروز به تکنولوژی حرف اول را می زند و چون ما کشور در حال توسعه ای هستیم باید برای پیشرفت تکنولوژی کوشش کنیم.در نتیجه پیشرفت تکنولوژی به شیمی بر می گردد.اولین چیزهایی که یک دانشجو احتیاج دارد علاقه،تجربه و آزمایش است.
دانشجویان این رشته از دید صنعتی و کاربردی به شیمی نگاه کرده و وظیفه انتقال یافته های جدیدی در عرضه شیمی به صنعت و تکنولوژی را به عهده دارند و در طراحی واحدهای مختلف و پی ریزیهای آنها منابع بسیار عظیم معدنی و گاز و نفت نقش دارند. ما احتیاج به دانش آموختگانی داریم که بتوانیم از این منابع بزرگ علمی در جهت رفاه و امنیت کشور استفاده کنیم.
کسانی که در این رشته فعالیت می کنند باید از نظر ریاضیات،فیزیک و شیمی اطلاعات اولیه داشته و به آن علاقه نیز داشته باشند.
 
برای آشنایی بیشتر با دروس ، درس های اصلی این سه گرایش را در زیر می آورم
دروس اصلی مهندسی شیمی:
برنامه نوسی کامپیوتر
آشنایی با مهندسی شیمی
موازنه جرم و انرژی
استاتیک و مقاومت مصالح
مکانیک سیالات ۱
مکانیک سیالات ۲
ترمودینامیک۱
ترمودینامیک ۲
شیمی فیزیک
انتقال حرارت ۱
انتقال حرارت ۲
انتقال جرم
طراحی راکتورهای شیمیایی
عملیات واحد ۱
عملیات واحد ۲
کنترل فرایند ۱
کنترل فرایند ۲
طرح و اقتصاد مهندسی
پروژه کارشناسی
و آزمایشگاه های مختلف دروس
 دروس اختصاصی گرایش های مهندسی شیمی:
پلیمر
کاتالیست
مقدمات مهندسی نفت
محاسبات مهندسی پالایش
فرایندهای پالایش
فرایندهای گاز
فرایندهای پتروشیمی
تقطیر چند جزئی
لیست دروس اصلی و مشترک شیمی محض و شیمی کاربردی:
شیمی عمومی ۱
شیمی عمومی ۲
شیمی فیزیک ۱
شیمی آلی ۱
شیمی تجزیه ۱
شیمی معدنی ۱
شیمی فیزیک ۲
شیمی آلی ۲
شیمی تجزیه ۲
شیمی معدنی ۲
شیمی آلی ۳
شیمی تجزیه دستگاهی
کاربرد طیف سنجی در شیمی آلی
جداسازی و شناسایی ترکیبات آلی
 
دروس اختصاصی  شیمی محض
مبانی شیمی کوانتم
نظریه گروه
طیف سنجی مولکولی
شیمی فیزیک آلی
اصول صنایع شیمیایی
شیمی آلی فلزی
شیمی داروویی
شیمی سطح و حالن جامد
شیمی هسته ای
سنتز مواد آلی
 
دروس اختصاصی  شیمی کاربردی
اصول محاسبات شیمی صنعتی
شیمی صنعتی ۱
شیمی صنعتی ۲
اصول تصفیه آب و پساب های صنعتی
جداسازی و شناسایی ترکیبات آلی
خوردگی فلزات
مبانی شیمی پلیمر
شیمی و تکنولوژی رنگ
شیمی صنایع معدنی
شیشه گری
شیمی و تکنولوژی مواد غذایی
 
معرفی رشته شیمی در مقطع کارشناسی ارشد تاریخ پیدایش دانش شیمی را شاید بتوان با پیدایش انسان بر کره زمین همزمان دانست.تاریخ، پر از افسانه‌های کیمیاگری و کیمیاگران و رؤیاهای انسان در رسیدن به غیرممکن‌ها بوده است. تردیدی نیست که دنیای امروز تا حد قابل ملاحظه‌ای بر اثر فعالیت‌های شیمیدان‌ها شکل گرفته است. بدون توسعه شیمی و صنایع شیمیایی در هر کشوری، صنایع آن کشور چهره‌ای ناقص خواهد داشت.شیمی، دانش مولکول‌ها، اتم‌ها و پیوندهاست. دانشی که می‌تواند خواص ماده، چگونگی تغییرات و شیوه تولید آن‌ها را بررسی کند. این دانش، زیربنای بسیاری از علوم دیگر زیستی و صنعتی است.یک شیمیدان با موادی سروکار دارد که هریک دارای خواص گوناگونی است. آشنایی با این مواد و خواص آنها در یک مجموعه دانشگاهی به عنوان رشته شیمی جای می‌گیرد.
 
* گرایش‌ها و ابعاد مختلف این رشته در کارشناسی ارشد رشته شیمی در مقطع کارشناسی ارشد دارای گرایش‌های شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک، شیمی کاربردی، نانو شیمی و فیتو شیمی  و مهندسی شیمی خو مشتمل بر 7 گرایش است. آشنایی با گرایش‌های این رشته در کارشناسی ارشد * مهندسی شیمی دوره کارشناسی ارشد مهندسی شیمی همچون پل رابطی است که دوره کارشناسی و دکترای این رشته به هم متصل می‌کند. در این دوره دانشجویان با گذراندن سطوح پیشرفته دروس دوره کارشناسی، از طرفی با جزئیات مباحث علمی دوره کارشناسی همچون مکانیک سیالات، ترمودینامیک، انتقال حرارت و... آشنا گردیده و از طرف دیگر به صورت مقدماتی با کلیات مباحث دوره دکتری آشنا می‌شوند.
 
 
گرایش طراحی فرایند
این گرایش از آنجا که شامل دروس تخصصی کاربردی در صنایع مهندسی شیمی می‌باشد، در بین دانشجویان علاقه‌مندان زیادی دارد. در این گرایش دانشجویان با اصول طراحی فرایندهای مهندسی شیمی و تجهیزات مربوطه آشنا می‌شوند و همچنین کار کردن با نرم‌افزارهای طراحی مهندسی شیمی را فرا می‌گیرند. طراحی تجهیزات فرایندی، طراحی مفهومی فرایندهای شیمیایی، ایمنی در فرایندهای شیمیایی و طراحی فرایندها به کمک کامپیوتر از جمله دروس تخصصی این گرایش می‌باشد. دروس مشترک این گرایش عبارتند از مکانیک سیالات پیشرفته، طراحی راکتور پیشرفته و ریاضیات عددی پیشرفته.
 
گرایش پدیده‌های انتقال و فرایندهای جداسازی
در این گرایش دانشجویان دروس مربوط به پدیده‌های انتقال یعنی انتقال حرارت پیشرفته، انتقال جرم پیشرفته و انتقال مومنتوم (مکانیک سیالات پیشرفته) را می‌گذرانند. آشنایی با انواع فرایندهای جداسازی مانند تقطیر، استخراج، تبلور و نیز شبیه‌سازی و مدل‌سازی فرایندها از جمله مباحثی است که به صورت تخصصی در این گرایش مورد بررسی قرار می‌گیرند. این گرایش با توجه به دروس مربوطه زمینه‌ای مناسب را برای ادامه تحصیل در دوره دکتری فراهم می‌سازد. دروس مشترک این گرایش عبارتند از: ریاضیات عددی پیشرفته، طراحی راکتور پیشرفته و ترمودینامیک پیشرفته.
 
گرایش پلیمر
رشد روزافزون کاربرد مواد پلیمری در صنایع و همچنین وسعت مباحث مربوط به علم پلیمر، سبب افزایش تعداد علاقه‌مندان به این گرایش گردیده است. شیمی فیزیک پلیمرها، رئولوژی پلیمرها، خواص مکانیکی و شکل‌دهی مواد پلیمری و همچنین مکانیک کامپوزیت‌ها به صورت تخصصی در گرایش پلیمر تدریس می‌گردند. این گرایش زمینه‌ای مناسب را برای دانشجویانی فراهم می‌آورد که قصد ادامه تحصیل در دوره دکترای پلیمر را دارند. ریاضیات عددی پیشرفته و طراحی راکتور پیشرفته دروس مشترک گرایش پلیمر می‌باشند.
 
گرایش ترموسینیتیک و کاتالیست
همان‌گونه که از نام این گرایش برمی‌آید، مبحث تخصصی آن ترمودینامیک و واکنش‌های شیمیایی است. مبانی کاتالیست‌ها در مهندسی شیمی، فرایندهای الکتروشیمیایی، ترمودینامیک محلول‌ها و ترمودینامیک آماری از دروس تخصصی این گرایش می‌باشند. دانشجویان علاقه‌مند به مباحث ترمودینامیکی با انتخاب این گرایش می‌توانند زمینه‌ای مناسب برای ادامه این مبحث را در دوره دکتری برای خود فراهم آورند. دروس مشترک این گرایش عبارتند از ریاضیات عددی پیشرفته، مکانیک سیالات پیشرفته، انتقال جرم پیشرفته و طراحی راکتور پیشرفته.
 
گرایش شبیه‌سازی و کنترل
آشنایی با سیستم‌های کنترلی حاکم بر فرایندها موضوع اصلی این گرایش می‌باشد. درس ریاضیات مهندسی نقش مهمی را در فهم دروس این گرایش ایفاء می‌کند. کنترل مدرن و بهینه، کنترل دیجیتالی، کنترل غیر خطی و کاربرد هوش مصنوعی در مهندسی شیمی از جمله دروس تخصصی این گرایش می‌باشند. دروس مشترک این گرایش عبارتند از طراحی راکتور پیشرفته، ریاضیات مهندسی پیشرفته و مکانیک سیالات پیشرفته.
 
گرایش محیط زیست
مسائل محیط زیستی صنایع از موضوعاتی است که اخیراً مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. از آنجا که صنایع مربوط به مهندسی شیمی از جمله صنایعی هستند که تأثیر فراوانی در محیط زیست دارند لذا گرایش محیط زیست در مهندسی شیمی اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. مباحث تصفیه آب و فاضلاب و ضایعات جامد، تصفیه بی‌هوازی و کنترل آلودگی هوا از جمله موضوعاتی هستند که در این گرایش به صورت تخصصی آموزش داده می‌شوند. مکانیک سیالات پیشرفته، ریاضیات عددی پیشرفته و طراحی راکتور پیشرفته دروس مشترک این گرایش می‌باشند.
 
گرایش صنایع غذایی
دروس تخصصی این گرایش مربوط به صنایع تولیدی انواع مواد غذایی می‌باشد. طراحی ماشین‌آلات صنایع غذایی، رئولوژی مواد غذایی، بیوتکنولوژی مواد غذایی، بهداشت و نگهداری و بسته‌بندی مواد غذایی از مباحث تخصصی این گرایش هستند. ریاضیات عددی پیشرفته، ترمودینامیک پیشرفته و انتقال حرارت پیشرفته دروس مشترک این گرایش می‌باشند.
* شیمی محض
 
شیمی محض تنها در مقطع کارشناسی (لیسانس) است و دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) و دکترا می‌توانند در هر یک از زمینه‌های تخصصی مربوطه که مبانی آن را در مقطع لیسانس شیمی محض در دانشگاه آموخته‌اند تحصیل کنند.
شیمی آلی
واژه ” آلی” باقیمانده از روزگاری است که ترکیبهای شیمیایی را، بسته به این که از چه محلی منشاء گرفته باشند، به دو طبقه غیر آلی و آلی تقسیم می‌کردند. ترکیبهای غیر آلی ، ترکیبهایی بودند که از مواد معدنی بدست می‌آمدند. ترکیبات آلی ، ترکیبهایی بودند که از منابع گیاهی یا حیوانی ، یعنی از مواد تولید شده به وسیله ارگانیسمهای زنده بدست می‌آمدند.اما با سنتز اوره از مواد معدنی که یک ترکیب آلی است این طبقه بندی صرفا” برای آسانی کار می باشد. شیمی آلی شیمی ترکیبات کربن است که وسیع ترین طیف ترکیبات را دارد.
شیمی تجزیه شیمی تجزیه شامل جداسازی ، شناسایی و تعیین مقدار نسبی اجزای سازنده یک نمونه از ماده است. شیمی تجزیه نقشی حیاتی را در توسعه علوم مختلف به عهده دارد، لذا ابداع فنون جدید تجزیه و بسط و تکامل روشهای تجزیه شیمیایی موجود ، آنقدر سریع و گسترده است که اندکی درنگ در تعقیب رویدادهای تازه سبب بوجود آمدن فاصله‌های بسیار زیاد علمی خواهد شد. نقش این فنون در فعالیتهای تولیدی روز به روز گسترده‌تر و پردامنه‌تر می‌گردد. امروزه ، کنترل کیفیت محصولات صنعتی و غیر صنعتی ، جایگاه ویژه‌ای دارد که اساس این کنترل کیفیت را تجزیه‌های شیمیایی انجام شده به کمک روشهای مختلف تجزیه‌ای تشکیل می‌دهد. شیمی فیزیک شیمی فیزیک بخشی از علم شیمی است که در آن ، از اصول و قوانین فیزیکی ، برای حل مسائل شیمیایی استفاده می‌شود. به عبارت دیگر ، هدف از شیمی فیزیک ، فراگیری اصول نظری فیزیک در توجیه پدیده‌های شیمیایی است. برای آشنایی بیشتر با علم شیمی فیزیک ، باید با زیر مجموعه‌های این علم آشنا شویم و اهداف این علم را در دل این زیر مجموعه‌ها بیابیم.
 
شیمی معدنی شاخه بزرگی از علم شیمی است که بطور کلی شامل بررسی ، تحلیل و تفسیر نظریه‌های خواص و واکنشهای تمام عناصر و ترکیبات آنها به غیر از ترکیبات آلی می باشد.به عبارت دیگر می‌توان چنین اظهار نظر کرد که شیمی معدنی کلیه موادی را که از جمله ترکیبات کربن نباشند، به استثنای اکسیدهای کربن و دی‌سولفید کربن دربرمی‌گیرد.  نانو شیمی برای شروع بهتر است تعریفی عام از علم فناوری نانو داشته باشیم . این فناوری پدیده هزاره سوم می باشد و ورود به این عرصه اجتناب ناپذیر است. در واقع این زمینه را نمی توان به عنوان رشته جدیدی معرفی کرد بلکه رویکردی جدید به کلیه علوم و فنون موجود در مقیاس نانو است .اگر از دیدگاه شیمی و مهندسی شیمی به فناوری نانو نگریسته شود، می توان گفت رشته نانو شیمی تقریباً در تمامی علوم و فنون به کار می رود.به عبارت دیگر در زمینه های مختلفی از جمله سوخت ، پلیمر ، رنگ ، ساخت و ساز ، پوشاک ، دارو ، غذا و به طور کلی هر آنچه که به شیمی و مهندسی شیمی مر بوط می شود، می توان از مزایای این فناوری بهره جست. فیتوشیمی فیتوشیمی دانش بررسی و مطالعه ترکیبات شیمیایی گیاهی است. به بیان دیگرمی توان گفت شاخه ای از علم شیمی است که موضوع آن، مطالعه ترکیبات شیمیایی گیاهان است. از جمله این ترکیبات، متابولیت های ثانویه گیاهی است. در مفهومی اختصاصی تر، فیتوشیمی با شیمی گیاهان دارویی مرتبط است و در طول قرون متمادی بسیاری از ترکیبات گیاهی نقشی اساسی درصنایع داروسازی داشته اند. تکنیک های رایج دراین علم عبارتند از: استخراج و جدا سازی، تغلیظ، آنالیز و تکنیک های کروماتوگرافی و الکتروفورزکه در نهایت شناخت فرمولهای دقیق ساختاری و مسیرهای بیوسنتزی را امکان پذیر می سازد. شواهد فیتوشیمیایی از جمله شواهد و صفات مورد استفاده در طبقه بندی های فیلوژنتیکی هستند، به گونه ای که در گونه های دارای قرابت و خویشاوندی با یکدیگر، ترکیبات مشابهی یافت می شود اما همیشه نیز این گونه نیست. * شیمی کاربردی شیمی کاربردی حد فاصل بین شیمی محض و رشته های مهندسی شیمی است که فارغ التحصیلان می توانند در صنایع مختلف شیمیایی مانند چرم،رنگ،پلیمرٍ،صنایع داروسازی و ... مشغول به کار شوند و طبیعی است هر چه علم پیشرفته تر باشد نیاز به این دانشجویان و فارغ التحصیلان بیشتر است. این گرایش در مقایسه با شیمی محض گرایش جدیدتری بوده و در مقطع لیسانس در تعداد واحد های کمی با شیمی  محض متفاوت است به طوری که دانشجویان هر دو رشته به صورت مشترک در امتحان کارشناسی ارشد شرکت می کنند و تنها دفترچه دیگری برای درس های اختصاصی شیمی کاربردی در نظر گرفته شده است. این دروس شامل اصول محاسبات شیمی، شیمی صنعتی 1 و 2، خوردگی و تصفیه آب است. در مقطع فوق لیسانس شیمی کاربردی به صورت تخصصی تر تدریس می گردد. واحد های درسی کارشناسی ارشد شیمی کاربردی در جدول زیرآورده شده است*
 
 زمینه‌های اشتغال و بازار کار رشته شیمی شیمی از جمله معدود رشته‌هایی است که فارغ‌التحصیل آن می‌تواند همیشه مشغول به کار باشد. چون هر کارخانه‌ای که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمی‌دان دارد. در تمام صنایع نیز احتیاج به فارغ‌التحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهای جهانی بررسی کرده و رد یا قبول کنند. در مقطع لیسانس شیمی دارای دو گرایش محض و کاربردی است. فارغ‌التحصیل شیمی محض در شروع یک فعالیت صنعتی نقش دارد چرا که او راهکارهای تئوریک ساخت یک ماده را ارائه می‌دهد و سپس یک فارغ‌التحصیل شیمی کاربردی و یا مهندس شیمی طراحی نیمه صنعتی ماده مورد نظر را ارائه می‌دهد. موارد جذب فارغ التحصیلان رشته شیمی
- طرح، نظارت و اجرای طرح‌های تحقیقاتی کوچک و بزرگ شیمیایی در سطوح مختلف کاربردی و علمی محض، در دانشگاه‌ها، کارخانجات و مراکز تحقیقاتی، به منظور ارتقای کمی و کیفی محصولات مورد نیاز جامعه. - مسوولیت و ارائه خدمات در آزمایشگاه‌های کنترل کیفی، پیگیری و ارائه معیارهای استاندارد به منظور افزایش کمیت و کیفیت محصولات تولیدی و همچنین مواد مصرفی کارخانه‌ها و صنایع. - ارائه خدمات آموزشی در سطح دانشگاهها وعهده‌دار شدن مسوولیت هدایت آزمایشگاه‌ها، دبیرستانها و موسسات آموزشی. - ارائه طرح‌های پژوهشی به منظور استفاده از منابع اولیه ارزنده موجود در جامعه در جهت افزایش بهره‌وری از آن‌ها و جلوگیری از صادرات بی‌رویه مواد اولیه ارزشمند و تبدیل آن‌ها به محصولات واسطه‌ای که ارزش اقتصادی بالاتری دارند. - ارائه خدمات در کارخانجات پتروشیمی، پلاستیک، لاستیک، رنگ و رزین، الیاف، صنایع غذایی، صنایع دارویی، بهداشتی و شوینده‌ها . آمادگی برای ادامه تحصیلات در مقاطع بالاتر برای تامین کادر علمی دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی. کمک به توسعه صنایع دستی که در سطح گسترده‌ای در جامعه پراکنده هستند؛ از جمله ساخت رنگ‌های بهتر و متنوع‌تر، بخصوص استفاده از رنگ‌های طبیعی موجود در صنعت فرش ، چرم‌سازی ، موادغذایی و... علاوه بر موارد فوق یک شیمیست می‌تواند با کمترین امکانات کارگاه کوچکی دایر کرده و بعضی از مواد مورد نیاز جامعه را تولید کند. دوره کارشناسی ارشد شیمی دوره‌ای با گرایش‌های تخصصی در شش گرایش (شیمی آلی ، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک، شیمی کاربردی و فیتوشیمی) است.
* مهندسی شیمی
 
در خصوص زمینه‌های کاری مهندسی شیمی می‌توان گفت که محدوده وسیعی را شامل می‌شود و بطور خلاصه می‌توان آنرا به چند گروه تقسیم کرد. گروهی از مهندسین شیمی می‌توانند در مراکز تحقیقاتی از جمله پژوهشگاه های صنعت نفت به تحقیق و پژوهش در زمینه نحوه تولید و ساخت مواد یا در زمینه توسعه در کار‌خانه‌های شیمیایی به عنوان مسؤول و مدیر کارخانه با مهندس بهره بردار به فعالیت مشغول شوند و در کنار آنها برخی دیگر از مهندسین شیمی به‌عنوان مسؤول تعمیر و نگهداری کار می‌کنند. برخی از مهندسین شیمی نیز با توجه به آشنایی شان با مواد شیمیایی، به فعالیتهای بازرگانی در زمینه مواد شیمیایی اقدام می‌کنند. البته در خصوص فعالیت مهندسین شیمی، توضیح یک نکته ضروری است و آن اینکه چون مهندسی شیمی در جامعه ما آن چنان که باید شناخته شده نیست، بسیاری از مردم، حتی طبقه تحصیل کرده جامعه نیز جایگاه مهندسین شیمی و مهندسین مکانیک را به خوبی نمی‌شناسند و در نتیجه، امور مربوط به مهندسین شیمی را به مهندسین مکانیک واگذار کرده، چنین تصور می‌کنند که زمینه کاری مهندسین شیمی، مشابه زمینه کاری تحصیل کردگان رشته شیمی (علوم پایه)، فقط در آزمایشگاههای شیمی است و باید فقط در خصوص علوم شیمی فعالیت کنند. به عبارت دیگر به گذشته بازگشت کرده، فعالیتهای فنی و کارهای مهندسی را در محدوده کاری مهندسی مکانیک می‌پندارند.
* شیمی کاربردی
 
دانش آموختگان رشته شیمی کاربردی در فعالیت های زیر می توانند به کار مشغول شوند:
1.تدریس شیمی در دبیرستانها؛
2.کمک به تدریس شیمی از طریق بر عهده گرفتن مسؤلیت آزمایشگاهها در دانشگاه؛
3.انجام فعالیتهای پژوهشی در مؤسسات یا دانشگاهها؛
4.فعالیت در شرکتها،کارخانجات و مراکز صنعتی در بخشهای آزمایشگاهی یا تحقیقاتی؛
5.فعالیت در آزمایشگاههای کنترل کیفیت مواد اولیه؛
6.طراحی پروژه های مربوط به واحدهای صنعتی از نگاه رشته شیمی؛
دانش آموختگان این رشته به دلیل اینکه از تجربیاتی در زمینه صنعت و موارد مربوط به آن برخوردار می شوند از فرصتهای بیشتری در زمینه اشتغال در صنعت برخوردار خواهند بود.
 
* شیمی آلی زمینه‌ای است که از دیدگاه تکنولوژی اهمیتی فوق‌العاده دارد. شیمی آلی شیمی رنگ و دارو ، کاغذ و مرکب ، رنگینه‌ها و پلاستیک‌ها ، بنزین و لاستیک چرخ است. شیمی آلی، شیمی غذایی است که می‌خوریم و لباسی است که می‌پوشیم. از جمله فرصت‌های شغلی ممکن می توان برای افراد متخصص در این گرایش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: سنتز ترکیبات آلی: کار درمراکز داروسازی و کمک به سنتز دارو ومواد آرایشی بهداشتی. طیف سنجی آلی: کار در آزمایشگاه‌های شناسایی مواد شیمیایی کنترل کیفی. صنایع شیمی آلی و پلیمر: ارتباط تنگاتنگی بین شیمی آلی و شیمی پلیمر وجود دارد. سنتز پلیمرهای جدید، اصلاح ساختار پلیمرها به منظور بهبود خواص آن‌ها و ایجاد خواص جدید برای کاربردهای خاص می‌تواند انگیزه‌ای برای کارخانجات و مراکز علمی برای استفاده از یک کارشناس ارشد شیمی آلی باشد. سینتیک و مکانیزم واکنشهای آلی: بسیاری از صنایع فعال شیمی مخصوصا “بخش‌های درگیر با پترشیمی و نفت شاخه‌ای از شیمی آلی هستند که با بررسی مکانیسم واکنش‌ها و سنتیک آن‌ها می‌توان اطلاعات ارزشمندی بدست آورد و برای ساخت کاتالیزورهای جدید و افزایش سرعت واکنش‌ها و نیز افزایش راندمان تولید از آن‌ها استفاده کرد که اینهه همه از تخصص‌های یک شیمی‌دان آلی است. بیوشیمی: بیوشیمی بررسی شیمی سیستم‌های زیستی است. که ارتباط تنگاتنگی بین آن و شیمی آلی برقرار است. یکی دیگر از مراکز جذب شیمی دان آلی می تواند این مراکز باشد. * شیمی معدنی فارغ التحصیلان رشته شیمی معدنی در مراکز علمی و پژوهشی می توانند به بررسی - کاتالیزورها - شیمی آلی – فلزی - صنایع معدنی - مطالعات الکتروشیمیایی کمپلکس های معدنی - نانو ذرات بپردازند و نیز در صنایع مختلفی مانند استخراج مواد شیمیایی از منابع معدنی تولید انواع مواد شوینده ضدعفونی کننده پاک کننده و… مشغول به کار شوند. * شیمی تجزیه کنترل کیفیت محصول بیشتر صنایع تولیدی نیازمند به تولید با کیفیت یکنواخت هستند. برای کسب اطمینان از برآورده شدن این نیازمندی مواد اولیه و همچنین محصول نهایی تولید ، مورد تجزیه‌های شیمیایی وسیعی قرار می‌گیرند. نمایش و کنترل آلوده کننده‌ها فلزات سنگین پسمانده‌های صنعتی و حشره کشهای آلی کلردار ، دو مشکل کاملا شناخته شده مربوط به ایجاد آلودگی هستند. به منظور ارزیابی چگونگی توزیع و عیار یک آلوده کننده در محیط ، به یک روش تجزیه‌ای حساس و صحیح نیاز است و در کنترل پسابهای صنعتی ، تجزیه شیمیایی روزمره حائز اهمیت است. مطالعات پزشکی و بالینی عیار عناصر و ترکیبات مختلف در مایعات بدن ، شاخصهای مهمی از بی نظمی‌های فیزیولوژیکی می‌باشند. محتوی قند بالا در ادرار که نشانه‌ای از یک حالت دیابتی است و وجود سرب در خون ، از شناخته‌ترین مثالها در این زمینه می‌باشد. که همه به تجزیه کیفی و کمی نیاز دارند عیارگیری از دیدگاه تجارتی در برخورد با مواد خام نظیر سنگهای معدنی ، ارزش سنگ معدن ، از روی فلز موجود در آن تعیین می‌شود. این موضوع ، مواد با عیار بالا را نیز غالبا شامل می‌شود. بطوری که حتی تفاوت کم در غلظت می‌تواند از نظر تجاری تاثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. بنابراین یک روش تجزیه‌ای قابل اعتماد و صحیح از اهمیت اساسی برخوردار است. * شیمی فیزیک در کشور ما بیشتر فرصت‌های شغلی شیمی فیزیک در مراکز پژوهشی و علمی است که می‌تواند به تغییرات بسیار مهمی در صنایع مختلف شیمی منجر شود. با بررسی، تعیین سمت و سوی واکنش، تعادل در واکنش های شیمیایی و تعادلات فازی، تغییرات انرژی، الکتروشیمی و سینتیک شیمیایی (Chemical Kinetic)می‌توان صنایع مختلف شیمی را به سمتی هدایت کرد که بیشترین سود ممکن را بدست آورد و همچنین از اتلاف انرژی جلوگیری و راندمان تولید محصول را افزایش داد